DADA De kunst en de kopie

Het kopiëren van kunst is zo oud als de kunst zelf. Al in de oudheid maakten kunstenaars kopieën van beroemde beelden om ze te bewaren of te bestuderen. Veel van wat wij nu kennen van de Griekse beeldhouwkunst, zijn Romeinse kopieën van originelen die verloren zijn gegaan.

In de middeleeuwen en de renaissance was het kopiëren een belangrijk onderdeel van de opleiding van kunstenaars. Leerlingen in een atelier leerden hun vak door het werk van hun meester heel precies na te tekenen of na te schilderen. Zo leerden ze technieken, compositie en kleurgebruik begrijpen. Soms dienden die kopieën als studie, soms als commercieel product voor verzamelaars.  

Pas in de 19e en 20e eeuw werd originaliteit een essentieel kenmerk van kunst. Toch bleef het kopiëren belangrijk: studenten van kunstacademies trokken naar musea om beroemde schilderijen te natekenen. Moderne kunstenaars als Picasso en Andy Warhol lieten zich inspireren door bestaande beelden en onderzochten juist de grens tussen origineel en kopie. Er zullen altijd mensen zijn die die grens overgaan. Wie eenmaal zo goed kan schilderen als beroemde kunstenaars, maar geen succes heeft met eigen werk, voelt zich misschien snel miskend. Dan wordt een kopie een vervalsing en dat is strafbaar, en terecht.

Tegenwoordig roept het kopiëren van kunst weer nieuwe vragen op, vooral door auteursrecht en de komst van AI. Maar het blijft ook een vorm van leren, eren en begrijpen. Elke kopie vertelt iets over hoe we naar kunst kijken — toen én nu.