Tijdschriften

Een meisje in zwart-wit laat een felrode ballon in de vorm van een hartje los. Een nepbiljet van £ 10 met de afbeelding van Lady Diana. Een olieverfschilderij van vier meter breed over het Brits parlement waarop de parlementsleden apen zijn. Muurschilderingen op de muur die Palestina van Israël scheidt. Een man gooit een boeket bloemen. Een gigantisch, macaber pretpark? Allemaal werk van de Engelse street art kunstenaar Banksy. Een van de meest bekende kunstenaars van het moment. En een van de meest onbekende ;-) Wie kat en muis (of rat, zijn lievelingsdier ;-) speelt met de politie, staat liever niet in de schijnwerpers. Banksy hoeft zijn werk niet meer te signeren: zijn stijl is zo uniek dat zijn werk meteen herkend wordt. Wat 'maakt' een Banksy een Banksy? Je zult zien dat hij in zijn werk altijd zoekt naar het meest belangrijke en naar een manier om het werk te laten opvallen op straat. Naast beeld gebruikt Banksy ook vaak tekst - meestal woordspelingen. De eerste Amerikaanse graffitikunstenaars noemden zichzelf graffiti-schrijvers, en Banksy lijkt deze oorsprong niet te zijn vergeten. Hij speelt graag met woorden, bouwt slogans om, en zoekt nieuwe formuleringen. Zijn werk daagt de gevestigde orde uit: de multinationals, de grote bedrijven, politici en adverteerders ... Banksy maakt zijn werk met een kinderziel - een leeftijd waarop alles mogelijk lijkt - en een spuitbus. In het werk op de voorkant van deze DADA staat de tekst 'Graffiti is een misdaad'. In deze DADA is graffiti kunst. Kunst die een belangrijke rol speelt in het maatschappelijk debat over onderwerpen waar we het eigenlijk liever niet over hebben. Moeilijke onderwerpen als kinderarbeid, dierenrechten, klimaatverandering, en hoe we in dit rijke deel van de wereld omgaan met vluchtelingen en migranten. De problemen van de moderne consumptiemaatschappij, het massatoerisme, de bezetting van de Palestijnse gebieden en hoe alles altijd steeds weer om geld draait, ook in de kunstwereld. Het werk van Banksy brengt tegenwoordig recordbedragen op. Met dat geld doet hij weer dingen waar hij in gelooft. Zo bouwde hij een hotel naast de muur in de Palestijnse gebieden en kocht hij onlangs een boot voor een organisatie die vluchtelingen redt uit de Middellandse Zee. In de documentaire 'Exit through the gift shop' zegt Banksy: 'And suddenly it was about the money. But it never was. It never was about the money'. Een andere veelzeggende uitspraak van hem: 'Ons straatbeeld is ontsierd door bedrijven die gigantische slogans op gebouwen en bussen zetten om ons het gevoel te geven dat we niks voorstellen, tenzij we hun spullen kopen. Ze schreeuwen hun boodschap vanaf elk beschikbaar oppervlak naar ons, maar we hebben nooit het recht om te antwoorden. Zij zijn de oorlog begonnen, en wij vechten op de muur terug. Sommige mensen gaan bij de politie omdat ze de wereld willen verbeteren. Anderen worden street art kunstenaars omdat ze de wereld willen verbeteren'. 

Dit nummer van DICHTER. gaat over de nacht. Die is van de poëzie; dat wisten we al. Maar in dit nummer maken we er even een punt van ;-) Het tijdstip waarop nachtuilen en -burgemeesters zich roeren, dromen en demonen toeslaan, krokodillen onder het bed vandaan kruipen, sterren hun sporen trekken én het stof van een bewogen dag neerslaat. Als de dag de ratio is, dan is de nacht van ons.

Met prachtige illustraties van Lieke van der Vorst van Liekeland en haarscherpe foto’s van de nachthemel, van de satellieten van de NASA.

Een voorproefje:

Poolster

Als het echt stil is 
en aardedonker 
ga je uit je bed 
 
het licht naast de poolster 
is het oudste dat je 
met je blote oog kunt zien 
 
een dino keek al naar dit licht 
en mijn opa vertelde
hoe je moet sluipen in de nacht 
 
zet de deur op een kier 
voor de oude sterren 
en neem een deken mee. 

gedicht: Kasper Peters

In dit nummer lees je 50 gedichten over de Canon van Nederland - de lijst van 50 thema's die chronologisch een samenvatting geeft van de geschiedenis van Nederland. Eens in de zoveel jaar bekijkt een commissie de lijst opnieuw, in 2020 voor het laatst. Op de site www.canonvannederland.nl staat die nieuwe canon. Handig als je tijdens het lezen van deze DICHTER even wilt opzoeken hoe het ook alweer precies zat. Als je op school zit, krijg je les over de canon (en met een beetje geluk, van iemand die ook van geschiedenis houdt). Omdat dichters alles toch weer op een andere manier zien en verwoorden, maakten we deze DICHTER. Dichters schreven gedichten over de 50 onderwerpen van de canon. Ook leuk als je niet meer in de klas zit ;-)  

Lees het blog over dit nummer klik hier

Na alle getallen en statistieken over corona gaven wij het woord aan de dichters. We maakten het nummer na het applaus voor de zorg in maart 2020, vanuit de behoefte iets tastbaars bij te dragen. Iets wat zou blijven als het applaus wegviel. Troost, houvast, een adempauze. Het nummer verscheen in april 2020 en is nu een prachtig tijdsdocument. Grote namen en aanstormend talent dichten over het virus. Verwoord zoals alleen dichters dat kunnen. Bijna 60 gedichten van meer dan 40 dichters. De zachte binnenwereld in de prachtige tekeningen van Leandra du Pau sluit er naadloos op aan. 

Een voorproefje:

op alles voorbereid

op alles voorbereid, was ik
van zomer- terug naar wintertijd
op andere school en nieuwe vrienden
af en toe de weg kwijtraken
op de pijn van anders zijn
op alles altijd voorbereid
op climate-change en hoogtevrees
op niet geslaagd of voor het eerst
op langverwacht en niet gekomen
't wereldvreemde ongewone
en vroegerdingen missen
op alles voorbereid, dacht ik
zelfs de meest onaangename
schaamte, maar niet op deze
voor kuchen, hoesten, niezen
dat we zouden moeten kiezen
wie we bij ons houden
minstens anderhalve meter
dat ruimte kan benauwen
op afstand van elkaar, op alles
altijd voorbereid geweest,
maar niet dit ongewisse
hoelang, wanneer en waar

gedicht: Kate Schlingemann
uit: DICHTER. 16 corona - de wereld staat stil en op zijn kop

Lees het blog over dit nummer klik hier

Deze DICHTER. gaat over de tijd en de toekomst. Gedichten over alles wat je later kunt gaan doen, over wolken warm water, klimaatverandering en 1 januari (de dag waarop ieder jaar weer opnieuw de toekomst begint). Gedichten over alles wat morgen mag, en over al je gisterens. Meer dan 50 gedichten van meer dan 35 dichters. Grote namen en aanstormend talent.

Geef je les? Dichter en schrijfdocent Linda Vogelesang schreef in opdracht van Bibliotheek Brummen  lesbrieven. Gratis te downloaden. Dat kan hier. 

Vandaag

Hoera, het is vandaag!
Dat moet gevierd. Mijn vader heeft het hele huis versierd
en appeltaart gehaald voor hem en mij.
Met slagroom, want vandaag is zo voorbij.
De appeltaart gaat op, 
er wordt geen kruimel van bewaard,
want morgen is het weer vandaag,
maar dan met mokkataart.

Bette Westera
uit DICHTER. 15 de toekomst is nu

In DADA Black is beautiful laten we zien hoe zwarte mensen in de kunst in de oudheid werden gezien en afgebeeld en hoe in de middeleeuwen sommige heiligen en koninginnen ineens van huidskleur veranderden. We vertellen waarom mensen met een donkere huidskleur vroeger gezien werden als een teken van rijkdom. We vertellen kort over slavernij want zwarte kunst kun je niet los zien van deze afgrijselijke geschiedenis. DADA laat zien hoe de eerste portretten van zwarte mensen verschenen aan het Franse hof en vertelt over de invloed van Afrikaanse kunst op de ontwikkeling van de moderne kunst in Europa rond 1900. We bespreken het werk van Tanner (1859 - 1973), de eerste Afro-Amerikaanse schilder die een internationale carrière opbouwde en van Jean-Michel Basquiat (1960 - 1988), een tijdgenoot van Keith Haring, die in zijn korte maar indrukwekkende loopbaan rond de duizend schilderijen maakte over uitbuiting, racisme en onderdrukking. We laten hedendaagse zwarte kunstenaars zien, zoals Jean Paul Mika (1980) uit Congo en Kiripi Katembo (1979 - 2015), ook uit Congo. Het werk op de cover is van Kehinde Wiley (1977, Amerika).  Een krachtig beeld, en een stevig symbool. 

In deze DICHTER. zit geluk ...
Je leert op school rekenen. Lezen. Spellen. Hoeveel provincies Nederland heeft en hoe je moet samenwerken. Maar wie leert je hoe je gelukkig kunt worden? In dit nummer van DICHTER. gaat het over allerlei manieren waarop je kunt leren om gelukkig te zijn. En het is vaak niet eens zo ingewikkeld als je misschien denkt ;-) Zo leer je dat het belangrijk is om regelmatig de natuur in te gaan. Lekker naar bomen kijken. Dat je iedere dag moet bewegen. Dat vindt je lijf fijn. En dat je tijd moet maken voor mensen om wie je geeft. Je kunt het geluk een handje helpen door een lijstje te maken van dingen waar je dankbaar voor bent. Waardevolle lessen. Over geluk. Door dichters verwoord.

Geluksvogel 

Vang het geluk. Voorzichtig
met de vleugels, gebruik een vlindernet.

Stop het in een fles. Let op, geen glas!
Geluk zingt hoog en houdt van scherven.

Nu heb je dus geluk. Eet taart
geef het wat kruimels. Huil ook

om al die dagen zonder, geluk drinkt 
tranen. Kijk hoe het droomt

vliegen wil, blijft. Wees blij. 
Zeg: ik heb het geluk gevonden.

Greetje Kruidhof
uit: DICHTER. 14 Geluk

Niki de Saint Phalle (1930-2002) werd wereldberoemd met haar vrolijke Nana’s: kleurige vrouwenbeelden, die soms zo groot waren dat ze er in kon wonen. Ze was een van de meest bekende kunstenaars van de vorige eeuw. Een eigenzinnige kunstenaar die vastbesloten was haar eigen leven te leven. Ze realiseerde grote bouwprojecten die ze vaak ook zelf financierde met werk in oplage of haar eigen parfumlijn. Een vrouw die haar mannetje stond in het mannengezelschap dat de kunstwereld domineerde. Nana power, noemde ze dat zelf. In deze DADA vertellen we haar levensverhaal en laten we haar werk zien. We maakten deze DADA samen met Museum Beelden aan Zee, die zelf ook een prachtige Nana van Niki de Saint Phalle in hun collectie hebben. 

Deze DICHTER. gaat over dementie. Geen makkelijk onderwerp, maar dat is de ziekte ook niet. Steeds meer mensen krijgen er mee te maken. Zo zacht zag je DICHTER. nog nooit. Veertig dichters verwoorden de verwarring, het vergeten, het verdwalen en verspreken. De veranderingen, het verlies. Het verdriet. Gedichten over vasthouden, vrijlaten en verder gaan. Verwoord zoals alleen dichters dat kunnen ... Gemaakt voor iedereen van 6 tot 106 die met de ziekte te maken krijgt. De titel Te leven en dat leven te vergeten is een dichtregel uit een gedicht dat Joke van Leeuwen schreef voor deze DICHTER.

We maakten het nummer op verzoek van mensen die in de zorg werken en mantelzorgers. Het is een samenwerking met Alzheimer Nederland en dementie.nl Nicci Gerrard (van het beroemde schrijversduo Nicci French) schreef het voorwoord.

Een voorproefje:

Te leven en dat leven te vergeten
met zijn gedonderjaag en doe-maar-dik
voorgoed verstrikt geraakt in eigen ik
en toch weer kleren aan en toch weer eten.

En in het hoofd een weggedreven weten
en in de ogen die verdwaalde blik
van vaag verbazen, van onvaste schrik
om wie er op bezoek zijn, hoe die heten.

Zij die hun namen kennen schuiven aan
en zitten daar van levenslust te blaken.
De zinnen die op de repeatknop staan

proberen ze welwillend af te maken.
Een kus voordat ze weer naar buiten gaan.
Zo vluchtig even een bestaan aanraken.

Joke van Leeuwen
uit: DICHTER. 13 Te leven en dat leven te vergeten

Gedichten over verzamelingen en alles wat de moeite waard is om te bewaren. Bijna 50 gedichten van meer dan 30 dichters over geheimen en teruggevonden schatten in vergeten schoenendozen. Over tijdmachines, zoldervondsten en herinnerdingen: een nummer om te bewaren. Het voorwoord werd geschreven door Wiel Kusters. De fantastische illustraties zijn gemaakt door Tineke Meirink.

Een voorproefje:

Verzameling

Wat ik verzameld heb
kreeg ik van jou -
moed om te durven
wat moet, krachten

gespaard om te wachten
met durven
en te bedaren,
tellen en turven,
rust te bewaren.

Wiel Kusters
uit: DICHTER. 11 Bewaard

Drie jaar nadat Frida Kahlo werd geboren, begon de Mexicaanse Revolutie die uiteindelijk de dictator Díaz ten val zou brengen. Na de eeuwenlange koloniale overheersing en dertig jaar dictatuur was er dan eindelijk een nieuw Mexico. Een nieuwe toekomst en een nieuwe samenleving waarin alles mogelijk was. De Mexicaanse kunstenaar Frida Kahlo (1907 - 1954) geloofde er heilig in. Ze was trots op haar afkomst, politiek betrokken en actief als lid van de PCM, de Communistische Partij van Mexico. Net als haar man, Diego Rivera, een kunstenaar die beroemd werd door zijn grote muurschilderingen. In opdracht van de Mexicaanse overheid schilderde Rivera muurschilderingen over de bevolking, de tradities en de rijke geschiedenis van zijn geboorteland. Die muurschilderingen waren bedoeld voor het volk, en moesten het leven van de hardwerkende Mexicanen en dat van de inheemse Mexicaanse bevolking weerspiegelen. Frida en Diego gaven ook les op De Esmeralda, een socialistische school die toegankelijk was voor iedereen. De staat betaalde het lesmateriaal. Vooral kunstenaars gaven er les en leerlingen werden aangespooord hun eigen talent te ontwikkelen. In het nieuwe Mexico was plaats voor iedereen. Het was het enige land waar Frida wilde wonen. Toen ze voor een tentoonstelling een tijdje in Parijs verbleef, was ze niet onder de indruk van de wereldberoemde stad. Ze verbaasde zich er vooral over dat mensen zo klein behuisd waren. Een ander groot voordeel van Mexico: er was daar ook letterlijk veel meer ruimte. Ze was ook niet bepaald onder de indruk van de Verenigde Staten. Ze zag niets in de American way of life - een levensstijl waarin alles om succes draaide. Ze had een hekel aan de luxe feesten in een tijd waarin veel mensen maar met moeite het hoofd boven water konden houden. Een gedreven vrouw dus, en ook een die zelf haar boontjes wilde doppen. Ze was overtuigd van haar eigen ideeën en verwerkte die ook in haar werk. Ze stond lang in de schaduw van haar beroemde man, die overigens altijd steeds weer benadrukte dat van hen twee, vooral Frida de echte kunstenaar was. Tijdens de opening van de tentoonstelling zei hij het volgende over haar: "Ik beveel u haar aan, niet als haar man, maar als een enthousiast bewonderaar van haar werk, dat zowel scherp als teder is, dat hard is als staal en tegelijkertijd zo delicaat als een vlindervleugel, dat aanbiddelijk is als een mooie glimlach en zo wreed als de bitterheid van het leven".

Veel plezier met deze DADA over Frida Kahlo, vol met kunst met vlindervleugels.

In deze DICHTER. lees je het beste van de dichters van DICHTER. (volgens de dichters ;-) De gedichten waar ze wereldberoemd mee zijn in Nederland en Vlaanderen. Verzoeknummers waar nog steeds & altijd om gevraagd wordt. De klassiekers dus. Het beste van de dichters van DICHTER. dus. Met een knipoog. Coen Bouwstra maakte het beeld - een bijzondere wereld van papier.

Een voorproefje:

Eerste woord

Mijn eerste woord was r aa m
Het hing in de eerste klas
vlak onder het raam
Later zag ik ook d eu r.

Je kon naar buiten
dan waren de woorden weg
maar hun beeld zweefde
nog in mijn hoofd.

Ik leerde dat de letters
van het woord vrij
konden fladderen
maar deze bleven samen.

Tot ik een naam
gaf aan bijna alle
dingen in de klas.
Het raam ging open staan.

Remco Ekkers
uit: DICHTER. 10 het beste van de dichters van DICHTER

Vriendschap is geen illusie maar een mooi onderwerp voor DICHTER. Meer dan 35 dichters schreven iets minder dan 70 gedichten. Gemaakt voor BFF’s, hartsvriendinnen, bloedbroeders en echte vrienden. Online - Offline. Van je vrienden moet je het hebben en vrienden heb je natuurlijk nooit genoeg. Zelfs verre vrienden zijn vaak toch veeeeeel beter dan goede buren hoor. Je leest het allemaal in deze DICHTER. En mocht het ooit eens fout gaan in de vriendschap, dan maak je het met sommige gedichten uit deze DICHTER. meteen weer goed. Bijvoorbeeld met deze:

Sorry

Er is iets wat ik zeggen wil, 
mijn allerbeste vriend;
je wilt me niet meer spreken 
en dat heb ik echt verdiend.
Het spijt me want
je mijdt me en
ik mis je vriendschap erg:
niet zomaar 
een klein heuveltje, 
ik mis je best een berg.

Liz Ditters
uit: DICHTER. 9 vriendschap

Wie denkt dat dichters eenzaam en teruggetrokken op verdrietige zolderkamertjes zitten te schrijven, vergist zich. De dichters in deze DICHTER. hebben de wereld gezien. Toen het idee voor dit nummer ontstond, waren we bang dat alle gedichten over Frankrijk zouden gaan. Om dat te voorkomen, hebben we alle dichters gevraagd om eerst een lijstje met vijf favoriete landen te sturen. We wilden aan de hand van die lijstjes de wereld opdelen en weggeven. Nergens voor nodig. Zorgen om niks. De dichters van DICHTER. zijn overal geweest. Kaapverdië, Kiribati, Nieuw-Zeeland en Antartica - de dichters van DICHTER. komen nog eens ergens. Indrukwekkend. Lea Vervoort tekende bij de gedichten een betoverende wereld. Na dit nummer ging ze naar Afrika. Drie maanden op reis. Groot gelijk natuurlijk want de wereld is veel te mooi om niet te gaan zien.

Voor wie het allemaal niet naast de deur ligt, is er deze DICHTER. met bijna 55 gedichten van meer dan 25 dichters. Dit nummer neemt je mee naar de andere kant van de wereld. Zo kun je in je luie stoel op safari in Kenia of naar een hamam in Marokko. Sta je op een verlaten strand in Sri Lanka en in een stil museum in Damascus. Zit je op een boot naar Madeira, zie je het saffierpluimbroekje in Peru, een walvis langs de kust van Antarctica en rendieren in Lapland. En omdat het altijd handig is om de weg te weten, hebben we op google maps een kaart gemaakt voor deze DICHTER. Dan zie je waar de hebberige bergen liggen en waar je winkeltjes van zand kunt vinden. De kaart staat hier. De wereld aan je voeten dus. Geniet ervan!

Het zevende nummer van DICHTER. gaat helemaal over blauw. Over lichtblauw, donkerblauw, hemelsblauw, ultramarijn, nou ja je snapt 't vast: de kleur dus. De kleur van de hemel, de bergen en sommige maandagen. Van vakantieherinneringen en de Middellandse Zee. De kleur van je pen en de schilderijen van Vermeer en van Picasso. Met prachtige tekeningen van Gemma de Waard.

Een voorproefje:

Pale blue dot

Op weg naar de rand van ons zonnestelsel
gunde de Voyager 1 ons een laatste blik
over haar schouder

Na een zes miljard kilometer lange reis
van bijna dertien jaar
zond ze ons op 14 februari 1990
haar laatste foto

We staan er op
maar vraag niet hoe

Een bleke blauwe vlek
in het heelal zijn we
meer niet

We hebben het hier op aarde
veel te hoog in onze bol

Bette Westera
uit: DICHTER. 7 blauw